یکی از خواسته های مهم افراد اللخصوص خانم ها در زمینه سلامت فردی داشتن پوست زیبا، شاداب و سلامت است و یکی از راه هایی که به افراد کمک می‌کند تا اعتماد به نفس بالایی داشته باشند، داشتن ظاهری زیباست. اولین قدم برای رسیدن به این ظاهر زیبا بهره مند بودن از یک پوست لطیف، زیبا و شاداب است.
پوست بزرگترین عضو بدن است که حدودا 15% از وزن کلی هر فرد را شامل می شود پوست از ما در برابر آسیب های محیطی و رادیکال های آزاد محافظت می کند. حتی اگر پوست ما دارای لک، چین و چروک، کبودی و … باشد باز هم از ما محافظت کرده و وظایف مهم خود را به خوبی انجام می دهد.
لایه های پوست
پوست تشکیل شده از آب، پروتئین، چربی و مواد معدنی می باشد. پوست شامل یک پوشش بیرونی و سه لایه درونی می شود. لایه های بیرونی پوست شامل مو، ناخن، غدد چربی، غدد عرق و سه لایه اصلی درونی پوست اپیدرم، درم و لایه زیرین ( هیپودرم ) می باشند.
بالاترین و خارجی ترین لایه پوست که قابل لمس کردن می باشد اپیدرم نام دارد. اپیدرم در پوست مانند یک محافظ عمل می کند و از ورود باکتری ها به بدن و خون جلوگیری می کند.
اپیدرم شامل طبقه های زیر می باشد :
- طبقه شاخی : سطحی ترین لایه پوست که عمر آن 14 روز است و پس از آن به لایه مرده پوست تبدیل می شوند
- طبقه دانه دار
- طبقه سنگفرشی یا خادار : حاوی سلول های لانگرهانس که عملکرد دفاع در برابر عوامل میکروبی و مواد سمی خارجی را بر عهده دارند و سد دفاعی پوست هستند.
- طبقه پایه یا بازال : حاوی سلول های کراتینوسیت ها، ملانوسیت ها و سلول های مرکل که تولید ملانین و حس لامسه را بر عهده دارند. افرادی که ملانین بیشتری تولید می کنند رنگ پوست تیره تری دارند و پوست آنها زود تر برنزه می شود.
دوین لایه و لایه میانی پوست درم است که یک بافت تغذیه ای و محافظ برای پوست می باشد. 90% ضخامت پوست را درم تشکیل می دهد و عامل اصلی استحکام پوست درم می باشد. درم حاوی رگ های خونی، اعصاب، غدد عرق، غدد چربی و فولیکول مو می باشد.
عامل اصلی استحکام پوست درم می باشد و اجزای اصلی درم عبارتند از :
- کلاژن : مسئول قوام و استحکام و سفتی پوست
- الاستین : مسئول انعطاف پذیری و حفظ خاصیت ارتجاعی پوست
- هیالورونیک اسید : مسئول حفظ رطوبت در پوست
زمانی که خاصیت ارتجاعی پوست از بین برود و پوست شل شود و چین و چروک هایی روی پوست ظاهر شود یعنی عملکرد اصلی درم دچار آسیب شده است.
سومین و عمیق ترین لایه پوست هیپودرم است که به طرف پایین کشیده شده و به بافت ها و عضلات زیرین متصل است.
هیپودرم نقش حفاظت از ارگان های داخلی بدن و ایزوله کردن ساختارهای زیرین در برابر تغییرات ناگهانی دما را بر عهده دارد. چربی موجود در هیپودرم از عضلات و استخوان هادر برابر صدمات محافظت کرده همچنین از سرد شدن و یا گرم شدن بیش از حد جلوگیری می کند.
عملکرد لایه های اصلی پوست
عملکرد لایه های اصلی پوست از شخصی به شـخص دیگر تفاوت نمی کنند اما عـملکرد فیزیـولـوژیکی پوسـت در افراد مختلف متفاوت است و از این لحاظ پوست به انواع گوناگون تقسیم میشود.
یکی از شاخصه های اصلی برای تشخیص نوع پوست میزان ترشح چربی ( سبوم ) می باشد.
پوست به چهار نوع متفاوت تقسیم می شود :
- پوست چرب
- پوست خشک
- پوست معمولی
- پوست مختلط
نقش پوست برای ما
- پوست به عنوان یک سد محافـظ در برابر آسـیب های مکانیکی، حرارتی، فیزیـکی و مواد خطرناک عمل می کند.
- پوست مانع از به هدر رفتن رطوبت و تبخیر آب می شود.
- پوست ذخیره چربی کرده و از به حدر رفتن مواد مغذی جلوگیری می کند.
- پوست با نقش حفاظتی ای که برای بدن دارد اثرات مضر اشعه ماوراء بنفش را کاهش می دهد.
- پوست به عنوان یک اندام حسی عمل کرده و به تنظیم دما کمک می کند.
- پوست با تولید عرق و باز کردن عروق خونی به تنظیم حرارت بدن کمک می کند.
- پوست یک اندام ایمنی برای تشخیص عفونت ها می باشد.
- پوست به کمک رشته های عصبی موجود در خود به ما کمک می کند تا گرما و سرما را احساس کنیم.
- کمک به تولید ویتامین D
- پوست کمک به دفع مواد زائد و سموم از بدن می کند.
انواع پوست
به طور کلی پوست به 5 نوع اصلی تقسیم میشود و هر کدام از این تایپ های پوستی دارای دامنه و طیف وسیعی از علائم ،ویژگی ها ، بیماری ها و راه های درمان متفاوتی هستند.
پوست معمولی
منظور از پوست معمولی، یک پوست متعادل از نظر میزان چربی و رطوبت می باشد؛ زیرا نه خیلی خشک است نه خیلی چرب. مستعد جوش، پوسته پوسته شدن یا ایجاد احساس چربی یا سفت شدن نیست. بافت پوستی این افراد صاف است و کمتر مستعد به حساسیت یا لک هستند، افراد با پوست معمولی نیاز به مراقبت خاصی ندارند. پوست معمولی بیشتر در کودکان دیده میشود.
ویژگی های پوست معمولی :
- منافذ پوست کوچک یا متوسط است.
- بافت پوست نه خیلی ضخیم و نه بسیار نازك است.
- به خاطر جریان خون موثر رنگ پوست شاداب است.
- انعطاف پذیری پوست خوب است.
- هنگام لمس کردن، پوست قوام سفتی دارد.
پوست خشک
منظور از پوست خشک پوستی بدون چربی و یا بدون رطوبت و گاها فاقد هر دو می باشد. چربی موجود در بافت پوست اجازه نمی دهد رطوبت پوست به راحتی از دست برود و زمانی که پوست چربی کافی و لازم را نداشته باشد هیچ سد دفاعی درمقابل از دست دادن رطوبت خود ندارد، درنتیجه رطوبت خود را زود از دست می دهد و خشک می شود.
ویژگی های پوست خشک :
- منافذ پوست کوچک و تنگ است.
- رطوبت پوست کافی نیست.
- بافت پوست زبر و نازك است و پوسته هایی در سطح آن به چشم می خورد.
- پوست مستعد ابتلا به حساسیت است. ( مویرگ های گشاد و شکسته معمولاً همراه این پوست وجود دارد )
- چربی پوست کم است.
- پیری زودرس برای پوست های خشک شایع است در نتیجه چروك‌های پوست به ویژه اطراف چشم، دهان و روی گردن پدیدار میشود.
- رنگ پوست یکدست نیست و ضایعاتی مثل کک و مک معمولاً وجود دارد.
- دانه های سفیدی به نام میلیا اغلب اطراف چشم و گونه ها وجود دارد.
پوست چرب
فعالیت غدد سباسه پوست در دوران بلوغ بسیار زیاد می شود که این مسئله به عوامل مختلفی چون وراثت ،فعالیت های هورمونی ، بارداری، تغذیه، استرس، دارو…. .مرتبط است. افزایش میزان ترشح چربی پوست اغلب باعث پیدایش مشکلات متعدد می شود.
به علت فعالیت بالای غده‌های چربی در نوجوانان و افراد زیر 20 سال، پوست این افراد معمولا بیشتر چرب است. افراد از اواخر دهه 20 تا اوایل دهه 30 زندگی خود معمولا دارای پوست مختلط هستند.
ویژگی های پوست چرب :
- منافذ پوست گشاد هستند.
- رطوبت پوست در سطح بالایی است.
- پوست زمخت و ضخیم است.
- رنگ پوست زرد است و علت آن تولید بیش از حد چربی است.
- قوام پوست خوب است و این به خاطر اثر محافظت کنندگی چربی است.
- سطح پوست براق است زیرا مقدار زیادی چربی روی آن وجود دارد.
- ضایعات پوستی خاص ممکن است وجود داشته باشد مثل کمودون، پوسچول، پاپول، میلیا و یا کیست های سباسه.
- پوست بسیار مستعد ایجاد انواع جوش و آکنه است.
پوست مختلط
زمانی که بخشی از پوست چرب و بخشی از آن خشک باشد به آن پوست مختلط می گویند قسمت چرب پوست که به آن قسمت T زون می گویند معمولاً چانه، بینی و پیشانی است. قسمت بالای گونه ها هم ممکن است تا حدودی چرب باشد ولی بقیه صورت و ناحیه گردن ناحیه خشک است. پوست مختلط شایعترین نوع پوست است.
ویژگی های پوست مختلط :
- منافظ پوست در ناحیه T زون گشاد است در حالی که در ناحیه گونه کوچک یا متوسط است.
- رطوبت پوست در ناحیه چرب بالا ولی در نواحی خشک، کم است.
- پوست در ناحیه چرب، زرد رنگ و در ناحیه خشک، گلگون است.
- پوست در ناحیه چرب، سفت ولی در ناحیه خشک شل است.
- معمولاً لکه های پوستی وجود دارد که به صورت کک و مک و خال های سطح قهوه ای دیده می شود.
- ضایعات پوست نظیر پوسچول و کومدون معمولاً در ناحیه T زون وجود دارد.
- ممکن است پوست حساس، بی آب و یا متورم باشد.
پوست حساس
برخی از افراد به طور طبیعی با پوست حساس به دنیا می آیند؛ پوست حساس در برخی افراد به دلیل تفاوت های ژنتیکی در سد محافظ پوست رخ می دهد. تمام نوع های پوست می‌توانند بخشی از حساسیت پوست را به همراه داشته باشند.
ویژگی پوست های حساس :
- معمولاً روی گونه ها رگ های ظریف قرمز نمایان است.
- پوست معمولا با قرمزی، تورم، خارش و سوزش همراه است.
- معمولا همراه با راش های پوستی هست.